In de tuin komt alles tot rust in november, ter voorbereiding van de wintermaanden. Toch zijn er genoeg klussen te doen. En is het weer slecht? Geniet dan van de groenblijvers en vogels op de voederplaats vanuit je huis.
De border
In de border kan je uitgebloeide stengels weghalen als je die te rommelig vindt. Overwinterende insecten zullen er trouwens blij mee zijn, je kan ze ook laten staan. Niet erg winterharde planten bescherm je tegen de vorst met stro, een laag bladeren of een speciaal vlies.
Haal de knollen van Dahlia uit de grond en laat ze op een krant op een koele, donkere en geventileerde plek, zoals in de schuur, rusten tot het voorjaar. Tulpenbollen kunnen nu juist de grond in, zorg dat ze op de juiste diepte worden geplant. Ze zullen je in het voorjaar belonen met veel bloemen.
Planten die van zon en droogte houden, kan je naar binnen halen als ze in een pot staan. Zoals Oleander en Agapanthus.
Het bladafval is al enigszins in volume afgenomen en begint bruin te kleuren. Je kan er bladcompost van maken door de gevallen bladeren te verzamelen en in een dikke laag op de compostplaats te composteren.
Veel bloeiende planten met een natuurlijk aanzien, kan je nu zaaien. Ze komen van nature uit Europa en de zaadjes zijn kou of vorst gewend. Ze hebben het zelfs nodig om te kiemen en de kiemtijd is lang. Zaai in potten en zet ze vorstvrij, maar wel in de kou. Je moet wat geduld hebben, want de kiemen groeien pas in het voorjaar. Voorbeelden van dit soort planten zijn de kruisdistel Eryngium, een grote plant voor een zonnige plek. In contrast met Vingerhelmbloem Corydalis solida. Dit is een schaduwplantje met mooie roze bloemetjes die het goed doet op schaduwrijke plekken en onder grote bomen.
Vetplanten kunnen met het regenachtige weer gaan rotten. Strooi een laag stro of stenen onder de planten, zodat ze goed gedraineerd en droog blijven.
Planten die op zijn mooist zijn in november, zijn onder andere Sneeuwbes en Mahoniastruiken, de laatste bloeien in november geel. Het bonte blad is ook mooi om te zien in de verder vaak saaie border in november. Kruiden als salie en Marokkaanse munt blijven ook mooi groen zo lang het nog niet vriest. Wil je zeker zijn dat je volgend jaar weer kan genieten van deze kruiden? Steek dan een stukje ad en zet deze binnen of in de kas.
Een andere tip is Viburnum x bodnantense ‘Charles Lamont’. Deze groenblijvende plant krijgt rode bladeren en draagt clusters van geurige roze bloemen aan lange stelen. Zet deze plant op een zonnige plek. Na de bloei verkleuren de bladeren langzaam naar groen en in de zomer valt de plant meestal vrij onopvallend weg in de bloeiende border. Zet hem op een zonnige plek.
Hebe, Kormoelje en coniferen: allemaal planten die met hun kleur en structuur de border mooi houden in de saaie wintermaanden.
Zo lang het niet vriest en de grond niet te nat is, kan je kluitplanten in het najaar goed planten. Denk aan rozen in de border, struiken, een haag en bomen in je tuin.
Het voordeel ten opzichte van potplanten is met name de prijs van dit soort plantgoed. Het nadeel is, dat deze planten nauwkeuriger geplant moeten worden. Zorg voor een ruim plantgat en laat geen wortels boven de grond uit steken. Plant ook niet te diep, waardoor er een waterkuil ontstaat in de grond waar het regenwater zich verzamelt. Dan ‘verdrinkt’ de plant.
Het gazon en de moestuin
Het gazon hoeft niet meer gemaaid te worden. Bij voorkeur laat je het gras enkele centimeters lang en maai je nu niet meer. Gemaaid en kort gras is namelijk gevoeliger voor de vorst.
In de moestuin zijn nog verrassend veel late groenten te oogsten als je dit hebt gepland en geplant. Zoals winterwortel, kool, selderij en zelfs nog bloemkool.
Hou de spruitjesplanten in de gaten; worden ze te zwaar, dan kunnen ze gaan ombuigen. Ondersteun ze in dat geval met een bamboestokje.
Ui, sjalot en knoflooktenen kunnen in november de grond in voor het vermeerderen.
Het gereedschap dat je de komende tijd niet meer gebruikt, kan je schoonmaken en met olie behandelen tegen vuil en roest. Goed onderhouden gaan ze langer mee.
Framboos en braam dragen volgend jaar fruit op nieuw hout. Snoei ze helemaal tot de grond terug om de groei van nieuwe scheuten te stimuleren. Vaak overgroeien ze je moestuin en is het weghalen sowieso gewenst.
De sapstroom van zwarte bes, rode bes en kruisbes is gestopt in de periode van november tot maart. In deze periode kan je deze struiken snoeien. Verwijder de dode en minder vitale takken. Ga voor een luchtige en open takkenbos: kies bij takken die dicht bij elkaar staan, de zwakste en snoei deze weg.
Je kan van de takken ook nieuwe planten kweken, door stekken te maken van in stukken gesnoeide takken van de bessenstruik. Zet stekken van 25 cm in de volle grond met wat stekpoeder. Hou er rekening mee, dat de stekken enkele jaren moeten groeien op deze plek voordat de kleine struiken verplaatst kunnen worden naar een definitieve plek.
Dieren in de tuin
Voor de dieren in de tuin is de winter een moeilijke tijd. Vogels kan je bijvoeren met zaad en vetbollen. Uitgebloeide koppen van zonnebloemen leg je op een voederplank of hang je op, zodat meesjes en andere vogels de zaden kunnen eten.
Van gesnoeide takken kan je een takkenril maken, een gevlochten compacte hoop takken waar dieren in kunnen schuilen. Leg er een laag bladeren overheen en je hebt een ideale plek voor egels om te overwinteren.
Klimop is een fantastische plant om je tuin groen te maken in de winter, hij is ook nog eens makkelijk te houden en groeit snel. Uitgegroeide klimop is van grote waarde voor de natuur in november. Het bloeit als één van de laatste planten en daarmee biedt het voedsel voor bijen en andere dieren. Ook kunnen vogels er in schuilen en broeden.
Nestkastjes kan je nu schoonmaken met een droge borstel. Gebruik geen agressief of sterk geurende reiniger. Hang de nestkastjes terug, want vogels slapen er ook in en ze bezoeken al in het najaar geschikte nestplekjes.
