In oktober komt de tuin tot rust. Planten en dieren bereiden zich voor op de winter. De pompoenen zijn rijp, egels zoeken een plek om te overwinteren, de plantengroei komt tot stilstand en er zijn tal van klussen te doen.
In de bloemenborder
Mocht je nu nog willen of moeten bemesten, kies dan voor een organische meststof die langzaam de stoffen vrijlaat. Wil je toch een alternatief, kies dan voor een stikstofarme meststof. Stikstof zet aan tot groei en dat wil je voorkomen. In oktober wil je, dat planten sterk zijn en zich voorbereiden voor de winter. Groei zwakt de plant juist af in deze periode.
Investeer liever in een gezonde bodem en breng compost op je borders aan. Een aantal cm’s dik is goed. Je eigen compost van de composthoop is nu meestal geschikt voor gebruik. Verwijder de compost uit de bak of hoop en zeef de grove takjes er uit. Een laag dode bladeren op de kale grond is goed voor de bodem en het bodemleven. Ook de vorstgevoelige planten bescherm je met deze laag. Als je bomen hebt in je tuin of de straat waar je woont, verzamel dan de dorre blaadjes om ze in een laagje in je borders te verdelen.
Ook in oktober kan je nog voorjaarsbollen planten. Denk ook eens aan aparte soorten zoals Scilla.
Er zijn tal van wintergroene planten die mooi zijn in oktober. Bijvoorbeeld kruiden als rozemarijn en laurier en jeneverbes, klimop (ook met bont blad) en heide. Heb je ze nog niet in je tuin, plant er dan nu een paar bij. Of kies juist voor planten met mooie, opvallende herfstkleuren, zoals van Esdoorn en Wilde wingerd.
Van houtachtige sierheesters kan je in het najaar stekken nemen. Bijvoorbeeld van Liguster, Rode Bes, Forsythia en kornoelje. Stekken maken is heel makkelijk. Neem eenjarige takken die tussen de 0,5 en 1 cm dik zijn en snij de takken in stukken van 20 cm. Zet deze in de grond, eventueel met wat stekpoeder aan de uiteinden.
Plantgoed, dat niet in containers groeit, kan nu de grond in. Denk aan kluitplanten en -bomen zoals hazelaar, hulst en haagplanten.
Planten die te groot zijn geworden, kan je in oktober delen en verplanten. Zoals hortensia of Rudbeckia, maar eigenlijk geldt dit voor alle bloeiende vaste borderplanten.
Plant winterbloeiers zoals helleborus, winterjasmijn, winterkamperfoelie en de winterbloeiende bosrank Clematis ‘Freckles’. Ook toverhazelaar Hamamelis is een winterbloeier. Ze verrijken je tuin met geur en kleur in de winter en zijn voor met name bijen een voedselbron om de winter te overbruggen.
Kuipplanten zoals Agapanthus, Oleander en geraniums kunnen niet tegen vorst. Haal ze naar binnen naar een koele, maar niet donkere plaats. Tijdens het overwinteren geef je ze beperkt water. Zet winterharde planten juist buiten in een pot, zoals Chrysanten en winterviolen.
Dahlia’s en andere knolplanten, zoals gladiolen, hebben hun beste tijd gehad. Haal de knollen nu uit de grond en laat ze op een krant in de schuur overwinteren.
Sommige vaste planten vermeerderden zich sterk afgelopen seizoen en ‘wandelen’ door de tuin, zoals longkruid, lelietjes van dalen en onze lieve vrouwenbedstro. Deze soorten kan je in oktober prima verplanten als er te veel planten op een plek bij elkaar staan.
Snoeien
Klimrozen kun je nu snoeien. Ook de meeste hagen kun je nu snoeien. Kersen, perziken en pruimen worden in oktober of november gesnoeid.
De vijver
Te veel bladval is slecht voor de waterkwaliteit in de vijver. Span er een net over om bladeren op te vangen. In het najaar komt het leven in de vijver tot rust in het slib op de bodem. Verstoor dit niet te veel. Verwijder te sterk gegroeide planten en het teveel aan dode plantenresten, maar ga geen slib weghalen. Sommige soorten zijn niet winterhard, zoals waterhyacinth. Deze laat je niet overwinteren in de vijver. Zet de plant in een emmer met water op een plek waar het niet vriest, zoals tegen de gevel van het huis.
Het gazon
Het gras blijft bij temperaturen boven de 6 graden Celcius nog groeien. Maai alleen als het echt nodig is, want ook het gras gaat meer in rust. In kort gras krijgen mossen sneller kans om te groeien. In oktober kan je nog prima nieuw gras inzaaien of de kale plekken in het gazon doorzaaien. Hark regelmatig de afgevallen bladeren van het gazon. Verzamel deze bladeren in een korf. In november leg je ze in de border en kan je er vorstgevoelige planten mee beschermen.
Dieren in de tuin
Leg in een hoek van de tuin een hoop bladeren of takken of laat een deel van de tuin ‘rommelig’. Egels en insecten kunnen hier overwinteren.
Terwijl het aantal insecten, wormen en slakken afneemt, hebben egels en vogels behoefte aan extra voedsel. Egels gaan in winterslaap, maar zijn nu nog actief. Als je een egel in je tuin hebt en deze wilt verwennen, leg dat wat kattenvoer op een schaaltje. Voor vogels kan je nu beginnen met het neerleggen en ophangen van vogelvoer en vetbollen.
Hoe meer rust in de tuin, hoe beter voor de dieren. Je helpt de biodiversiteit niet als je in het najaar alles snoeit en opruimt. Stel dit uit tot het voorjaar of maak de tuin netjes, maar niet kaal. Veel uitgebloeide stengels zijn ook in de winter erg mooi in het silhouet en de structuur van de tuin. Een mooi voorbeeld is de bosrank of clematis met zijn schitterende pluizige vruchten in de winter.
Steeds meer mensen hebben een bijenhotel in de tuin. In de buisjes en gaatjes overwinteren bijen en kleine diertjes. Haal het bijenhotel van de muur of wand en controleer op beschadigingen. Vervang eventueel bamboebuizen en materiaal dat rot is. Om schimmels en rotting te voorkomen, kan je het bijenhotel laten overwinteren in je schuur. Daar blijft het droog. In maart hang je het bijenhotel dan weer terug buiten aan de wand.
De moestuin
In oktober is de meeste oogst van het land, behalve als je wintergroenten zoals boerenkool, prei en spruitkool hebt geplant. Het is de tijd van pompoenen, de oogst is nu op het hoogtepunt. Controleer de geoogste sierkalebassen en pompoenen op lelijke plekken. Als ze hard zijn (verkurkt) is dat prima. Maar voelt de schil zacht aan, dan is het een reden om deze exemplaren het eerst te gebruiken. Ook wortels, bieten, late aardappelen en selderij oogst je in oktober. Verder kan er spinazie worden gezaaid. Wie knoflook heeft opgekweekt, kan ze nu het best uitplanten in de volle grond. Zet de losse teentjes in de grond op voldoende afstand.
Als je een groenbemester hebt geplant, dan is oktober en november de tijd om deze onder de grond te werken. Doe dit zo ondiep als mogelijk is.
